هوش هیجانی چیست؟

فهرست مطالب

هوش هیجانی (EQ) چیست؟

هوش هیجانی، احساسی یا عاطفی شامل شناخت، کنترل عواطف و هیجان‌های فردی است. هوش هیجانی، اصطلاح فراگیری است که مجموعه گسترده‌ای از مهارت‌ها و خصوصیات فردی را دربر میگیرد. هوش هیجانی به طور معمول به آن دسته مهارت‌های درون فردی و بین فردی گفته می‌شود که فراتر از دایره­ی دانش‌های پیشین مانند بهره هوشی و مهارت‌های فنی یا حرفه‌ای است.

اجزاء تشکیل‌دهنده هوش هیجانی چیست؟

اجزای تشکیل دهنده هوش هیجانی عبارت است از فهم احساس، توانایی استدلال در استفاده از احساسات، توانایی درک احساسات و توانایی مدیریت احساسات که در ادامه مطالب به برخی از آنها پرداخته ­ایم.

 مشاهده احساسات:

شما در مرحله اول باید برای درک بهتر احساسات، رفتارهای افراد متفاوت را زیر نظر بگیرید. برای مثال: رفتارهای غیرکلامی همچون زبان بدن.

استدلال با احساسات:

در مرحله دوم شما باید با استفاده از احساسات خود کارهای روزانه­تان را اولویت بندی کنید. این کار باعث میشود درمورد موضوع هایی که توجه شما را جلب میکند از نظر احساسی بتوانید پاسخگو باشید. با این کار شما موفق به ارتقا تفکر و فعالیت های شناختی میشوید.

درک احساسات:

در مرحله سوم ما باید احساساتمان را درک کنیم و بدانیم که این احساسات میتوانند معنای متفاوتی داشته باشند. مثلا زمانی که فردی را میبینیم که با لحنی تند صحبت میکند فرد ناظر باید علت این ناراحتی یا حس عصبانیت فرد را تفسیر کند. به‌عنوان‌مثال اگر رئیس شما عصبانی است. ممکن است به این معنا باشد که از کار شما ناراضی است یا ممکن است دلایل دیگری داشته باشد. شاید با خانواده خود مشکلی داشته یا با فردی در خارج از مجموعه بحث کرده است.

مدیریت احساسات:

در مرحله چهارم که یکی از مهم ترین سطوح هوش هیجانی است به مدیریت احساسات میپردازیم. فرد باید احساسات خود را کنترل کند و تمرین کند که در شرایط متفاوت بتواند پاسخ و واکنش مناسب را نسبت به شرایط نشان دهد.

تفاوت بین هوش هیجانی و هوش شناختی (IQ)

هوش شناختی

هوش شناختی تشکیل شده از کیفیت­هایی مثل مهارت های تحلیل کردن، استدلال منطقی داشتن، توانایی در استفاده مجدد از چند چیز و در نهایت توانایی ذخیره کردن و بازاریابی از اطلاعات است. معمولا آزمون‌های مربوط به هوش شناختی این را از طریق سؤالات مختلف مربوط به درک مطلب، تفسیر داده‌ها، استدلال منطقی، توانایی کلامی، استدلال فضایی، طبقه بندی، تشبیهات و تشخیص الگو بررسی می‌کنند.

هوش هیجانی

هوش هیجانی شامل مؤلفه‌هایی مثل خودآگاهی شامل آگاهی عاطفی، ارزیابی شخصی و اعتماد به نفس، خودتنظیمی که به معنی کنترل رفتارهای خود است، قابلیت اعتماد، وظیفه شناسی، سازگاری و نوآوری است. خود انگیختگی که شامل انگیزه، تعهد، ابتکار و خوش بینی است. آگاهی اجتماعی که شامل همدلی، جهت گیری خدمات، توسعه دیگران، استفاده از تنوع و آگاهی سیاسی است و قسمت مهم مهارت‌های اجتماعی که شامل نفوذ، ارتباطات، رهبری، مدیریت تغییر، مدیریت تعارض و همکاری است را تشکیل میدهد.

هوش هیجانی پنج مؤلفه اصلی دار که با توجه به آنها افراد میتوانند هوش هیجانی خود را بهبود ببخشند:

1. خودآگاهی
2. خودتنظیمی
3. انگیزه
4. همدلی
5. مهارت‌های اجتماعی

خودآگاهی

معمولا افراد باید به نقاط قوت و ضعف خود و این که رفتارشان با مخاطبان چگونه باید باشد آگاهی لازم را داشته باشند. همچنین بدانند که هر رفتارآنها چه تاثیری میتواند روی بقیه بگذارد و معمولا از انتقاد و پیشنهاد های بقیه افراد نهایت استفاده را ببرند.

خودتنظیمی

معمولا افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند میتوانند به احساسات خود غلبه کنند و با فکر کردن، رفتار های خود را به شکل کنترل شده و محدود بروز بدهند بدون این که کسی را بیازارند یا احساسات خود را سرکوب کنند.

انگیزه

افرادی که دارای هوش هیجانی هستند معمولا افرادی هستند که با بروز اتفاق بدی نا امید نمیشوند و دست از تلاش کردن نمی­کشند. این افراد بسیار بالغ هستند و خودانگیخته. آنها با چیز هایی ساده مثل پول یا ثروت تحت تاثیر قرار نمیگیرند.

همدلی

معمولا افرادی که دارای هوش هیجانی هستند افرادی بسیار مهربان و دلسوز هستند. این افراد همیشه میتوانند برخلاف دیگر افراد با مردم به راحتی رابطه دوستانه و احساسی برقرار کنند. آنها همیشه سعی دارند تا به دیگران کمک کنند.

ارتباطات انسانی

معمولا افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند این قدرت را در خود میبینند که با افرادی که به صورت تیمی کار میکنند رابطه ای احساسی و بر پایه اعتماد ایجاد کنند. آنها همیشه سعی در این دارند که رابطه ای محترمانه با افراد برقرار کنند و هیچوقت با افراد بحث نمیکنند و یا زیرآب کسی را نمیزنند.

تفاوت هوش هیجانی و ضریب هوشی

هوش انسان بسیار پیچیده است امروزه تمامی محققان سعی بر این دارند که بتوانند تعریف درستی از هوش را ارائه بدهند. اکثر افراد برای حل مشکلات خود با استفاده از استدلال و برای سرعت بخشیدن به این کار از تست های هوش استفاده میکنند. آزمون‌های بهره هوشی همیشه موفقیت در مدرسه و دانشگاه، زندگی یا تجارت را پیش‌بینی نمی‌کنند.

در ایام قدیم مفهوم هوش هیجانی به عنوانی برای توصیف کردن مجموعه ای از مهارت هایی بود که برای فکر کردن از آن استفاده میشد. هوش هیجانی به توانایی شما در تشخیص و تنظیم احساسات و استفاده از آگاهی اجتماعی در حل مشکلات اشاره دارد. در کل منظور از انجام تست های متفاوت در مورد هوش هیجانی تصور کامل تری از هوش انسان را در اختیار فیلسوفان و محققان قرار میدهد.

برخی از رایج ترین عناصر IQ شامل توانایی های زیر است:

• برنامه‌ریزی و استراتژی
• درک ایده‌های انتزاعی
• سازگاری با تغییرات
• درک و استفاده از زبان استفاده از منطق برای حل مشکلات

آیا می‌توان هوش هیجانی را آموزش داد؟

خیلی از افراد روی کره زمین به صورت ذاتی دارای هوش هیجانی هستند. در این میان افرادی هم هستند که باید برای به دست آوردن هوش هیجانی تلاش کنند. با هوش هیجانی میتوانید در بسیاری از مراحل زندگی پیشرفت داشته باشید. نکته اصلی این است که شما تنها کسی هستید که می‌توانید احساسات خودتان را کنترل کنید و شخص دیگری نمیتواند احساسات شما را کنترل کند. وقتی این مهارت مفید را بیاموزید، خواهید دید که چه اندازه این مهارت بر روی موفقیت شما تاثیر خواهد گذاشت.

نحوه استفاده و تمرین مهارت‌های هوش هیجانی

با توجه به کاربرد هوش هیجانی در زندگی روزمره افراد میتوانند با مواردی که در ادامه آورده ایم برای بهبود هوش هیجاانی خود اقدام کنند:

• همدلی با دوستان وآشنایان
• قضاوت نکردن درباره زندگی دیگران
• توانایی پذیرش انتقاد و مسئولیت‌پذیری در فرد
• توانایی اصلاح اشتباه خود و فراموش‌کردن اشتباهات
• گوش‌دادن به سخنان دیگران و ابراز همدردی با افراد
• در میان گذاشتن احساسات با دوستان و آشنایان
• داشتن دلیل برای تمامی کارهایی که روزانه انجام میدهد
• توانایی نه گفتن در مواقع که درخواست باب میل فرد نیست
• حل کردن مشکلات زندگی به صورتی که برای دیگران مشکلی به وجود نیاید

نشانه هایی از وجود هوش هیجانی در افراد:

• مکث می‌کند
• عذرخواهی می‌کند
• با اصالت رفتار می‌کند
• دیگران را می‌ستاید
• بازخورد مفیدی می‌دهد
• به احساسات می‌اندیشد
• به دیگران کمک می‌کند
• از انتقاد دیگران سود می‌برد
• می‌بخشد و فراموش می‌کند
• به تعهدات خود عمل می‌کند
• سعی می‌کند افکار خود را کنترل کند
• همدلی خود را نسبت به مسائل نشان می‌دهد
• درباره­­ی احساسات عاطفی منطقی فکر میکند

هوش هیجانی بر خلاف ضریب هوشی، مهارتی است که شما میتوانید آن را کسب کنید. اگر می‌خواهید این هوش را در خودتان ارزیابی کرده و روش‌های لازم برای بهبود آن را بیاموزید، می‌توانید از کوچ های تیم آلفاکوچ کمک گرفته و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهید.